Trần Nhân Tông vị Hoàng đế thứ ba của triều Trần, là con trai trưởng của Hoàng đế Trần Thánh Tông và Thiên Cảm Hoàng Hậu Trần Thiều. Ngài sinh ngày 11 tháng 11 năm Mậu Ngọ (tức ngày 7 tháng 12 năm 1258). Năm 20 tuổi lên ngôi Hoàng đế, tại vị 15 năm (1278-1293). Năm 35 tuổi, truyền ngôi cho con làm Thái Thượng hoàng trong 6 năm (1293-1299). Năm 41 tuổi xuất gia tu Phật trong 9 năm (1299-1308). Tạ thế ngày 1 tháng 11 năm Mậu Thân (tức ngày 14 tháng 12 năm 1308), hưởng thọ 51 tuổi.
Trần Nhân Tông là vị Hoàng đế anh minh trong lịch sử Việt Nam, trên ngôi vị Hoàng đế đã đưa Đại Việt trở thành quốc gia hùng mạnh. Về quân sự, Ngài lãnh đạo nhân dân 2 lần đánh bại đội quân xâm lược phương Bắc mạnh nhất thế giới lúc bấy giờ, góp phần tạo nên lịch sử vẻ vang của Đại Việt ba lần đánh thắng giặc Nguyên Mông vào các năm, 1258-1285-1288. Ngài là nhà ngoại giao tài ba trong mở mang, giữ yên lãnh thổ, là người có tầm nhìn xa rộng để kiến thiết đất nước, nhà văn hóa lớn với nhiều áng thơ văn kiệt tác, nhà tu hành xuất thế gắn đạo với đời, người sáng lập thiền phái Phật giáo Trúc lâm riêng có của Việt Nam. Ngài đắc đạo Phật với tôn hiệu là Đại Thánh Trần triều Trúc Lâm Đầu Đà Tịnh Tuệ Giác Hoàng Điều Ngự Tổ Phật, để lại cho hậu thế một "Vua đời - Vua đạo".
Trần Nhân Tông, một nhân cách sáng ngời, một trí đức siêu quần, một minh quân đệ nhất, một nhà chính trị kiệt xuất, một nhà văn hóa lớn, một lãnh tụ tôn giáo là hành giả tuyệt luân trong pháp xuất thế, bậc Tổ sư của dòng Thiền Trúc lâm riêng có ở Việt Nam còn mãi tới ngày nay.
Trên khắp quê hương Việt Nam hôm nay từ thành thị tới nông thôn, từ miền xuôi tới miền ngược, từ núi cao tới biển đảo, ở đâu đâu cũng còn vang vọng công hạnh của Ngài. Hậu thế cần hiểu rõ công đức để trân quý, giữ gìn và phát huy những giá trị vô giá mà Ngài để lại với ý chí độc lập tự cường qua “dựng đạo tạo đời” nhằm cố kết nhân tâm vun bồi trí đức mà bảo vệ và xây dựng đất nước Việt Nam trường tồn lớn mạnh.
Tấm gương và công đức của Ngài còn gắn mãi với non sông, thật là.
Rũ bỏ lợi danh thả tâm nhàn
Trọn đời hạnh nguyện nước non an
Minh quân giữ nước ngời sát Thát
Sơ Tổ vì dân dựng thảo đàn
Trúc Lâm thiền phái vang Phật quốc
Cư trần lạc đạo ngát nhân gian
Phản quang tự kỷ tâm Phật sáng,
Nết dụng sơn lâm đặng Niết bàn
Trí đức viên dung hòa hợp thể
Nhật Nguyệt hùng huy tại giang sơn./.