Với trí tuệ, đức độ và tinh thần hoằng pháp bền bỉ, Ngài đã góp phần phát triển mạnh mẽ Thiền phái Trúc Lâm, đặt nền móng vững chắc cho Phật giáo thời Trần.
Cuộc đời và con đường tu hành của Nhị tổ Pháp Loa
Pháp Loa, thế danh Đồng Kiên Cương, sinh năm 1284 tại Hồng Châu (nay thuộc tỉnh Hải Dương). Từ nhỏ, Ngài đã bộc lộ tư chất thông minh, lòng nhân hậu và sự tinh tấn trong học tập. Năm 1304, khi mới 21 tuổi, Ngài có cơ duyên gặp Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông. Nhận thấy đây là người có đầy đủ phẩm chất để kế thừa tông phong, Trần Nhân Tông đã trực tiếp truyền giới và ban cho pháp danh Pháp Loa.
Dưới sự hướng dẫn của Điều Ngự Giác Hoàng, Pháp Loa nhanh chóng tinh thông giáo lý, đạt đến trình độ cao trong Thiền học và được chọn làm người kế thừa dòng Thiền Trúc Lâm vào năm 1308.
Sau khi Phật Hoàng Trần Nhân Tông viên tịch tại Ngọa Vân năm 1308, Nhị tổ Pháp Loa tiếp tục kế thừa và phát triển Thiền phái Trúc Lâm. Dưới sự dẫn dắt của Ngài, Ngọa Vân không chỉ là nơi Sơ tổ nhập niết bàn mà còn là trung tâm tu tập quan trọng, góp phần củng cố và lan tỏa tinh thần Phật giáo thời Trần.
Nhị Tổ Pháp Loa là người kế thừa, khai mở và phát triển đường lối cho Giáo hội Trúc Lâm và Phật giáo Việt Nam từng bước đi vào tổ chức quy củ một cách khoa học.
Sự nghiệp hoằng pháp và xây dựng chùa tháp
Nhị tổ Pháp Loa đã có những đóng góp to lớn trong việc truyền bá Phật pháp, phát triển Thiền phái Trúc Lâm. Dưới sự lãnh đạo của Ngài, Thiền phái Trúc Lâm không chỉ duy trì mà còn mở rộng phạm vi ảnh hưởng, thu hút đông đảo tăng sĩ và Phật tử.
Ngài đã xây dựng và trùng tu nhiều chùa tháp, đáng kể nhất là chùa Quỳnh Lâm (Đông Triều, Quảng Ninh), trung tâm đào tạo tăng tài quan trọng của Phật giáo Đại Việt. Ngoài ra, Ngài còn tổ chức biên soạn và giảng giải kinh điển, giúp Phật pháp dễ tiếp cận hơn với đại chúng.
Với tâm nguyện cứu độ chúng sinh, Pháp Loa cũng rất quan tâm đến việc in ấn kinh sách. Dưới sự chỉ đạo của Ngài, hàng nghìn bộ kinh đã được khắc in và lưu hành rộng rãi, giúp Phật giáo ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Tôn ảnh Đệ nhị Tổ Pháp Loa Tôn giả.
Tinh thần nhập thế và di sản để lại
Không chỉ là một thiền sư lỗi lạc, Pháp Loa còn đóng vai trò cố vấn cho triều đình, giúp duy trì sự ổn định và hòa hợp giữa Phật giáo và chính quyền. Ngài đề cao tư tưởng nhập thế, xem việc tu hành không chỉ dừng lại ở cá nhân mà còn phải gắn bó với lợi ích cộng đồng, đất nước.
Ngài để lại nhiều tác phẩm có giá trị về Thiền học, tiêu biểu là các bài giảng, thi kệ và biên tập kinh điển. Tuy nhiên, do thời gian và biến động lịch sử, nhiều trước tác của Ngài đã thất truyền. Dẫu vậy, tư tưởng của Pháp Loa vẫn tiếp tục được truyền bá qua các thế hệ, trở thành một phần quan trọng trong nền Phật giáo Việt Nam.
Nhị tổ Pháp Loa viên tịch năm 1330, hưởng thọ 46 tuổi. Dù ra đi khi tuổi đời còn khá trẻ, nhưng những đóng góp của Ngài cho Phật giáo và dân tộc Việt Nam vẫn còn lưu truyền đến tận ngày nay. Ngài đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của Thiền phái Trúc Lâm, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ tu sĩ tiếp bước trên con đường hoằng pháp.
Ngày nay, khi nhắc đến Nhị tổ Pháp Loa, người ta không chỉ nhớ đến một bậc cao tăng lỗi lạc mà còn là một nhà cải cách, người giữ gìn và phát triển ánh sáng Phật pháp tại Đại Việt. Di sản mà Ngài để lại vẫn còn nguyên giá trị, trở thành niềm tự hào của Phật giáo Việt Nam trong dòng chảy lịch sử dân tộc.